« Ένα διήγημα, μια ανάσα…»
Διηγήματα από την Αντίσταση: Ρώτας, Μαυροειδή-Παπαδάκη, Βενέζης
Κυριακή, 4 Μαρτίου ώρα 16.30
Τον Μάρτιο του 1944 και κατά τη διάρκεια της Κατοχής, η Κοκκινιά δέχτηκε επίθεση από τους Γερμανούς Ναζί και ντόπιους συνεργάτες τους, όπου δυνάμεις του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και -κυρίως- της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού της Κοκκινιάς, έπειτα από σκληρές συγκρούσεις, αντιστάθηκαν και τους οδήγησαν σε υποχώρηση. Η συμμετοχή του λαού της πόλης (ανδρών, γυναικών, εφήβων ακόμα και των παιδιών), συνέβαλε σημαντικά στην αντίσταση εναντίον των κατακτητών, συνδράμοντας τους τραυματίες, ψάχνοντας για φυσίγγια, ενώ άλλοι οπλίζονταν και ζητούσαν να οργανωθούν άμεσα στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν στις 4 Μαρτίου και τερματίστηκαν στις 8 Μαρτίου. Έμεινε στην ιστορία ως Μάχη της Κοκκινιάς και με το κατοπινό Μπλόκο της Κοκκινιάς και τα αντίποινα κατά της Αντίστασης των Ελλήνων.
Στην εκπομπή του Τρίτου Προγράμματος « Ένα διήγημα, μια ανάσα…» στις 4 Μαρτίου 2018 στις 16.30 ως αναφορά φόρου τιμής, θα ακουστούν τρία διηγήματα που αναφέρονται στην περίοδο της Κατοχής από τη συλλογή «15 διηγήματα από την Αντίσταση» (Εκδόσεις Ειρήνη): «Το γράμμα του πνιμένου» του Βασίλη Ρώτα
«Στο περιθώριο» της Σοφίας Μαυροειδή –Παπαδάκη
«22 Ιουλίου 1943» του Ηλία Βενέζη.
Δραματοποιημένη αφήγηση-επιμέλεια: Ολύνα Ξενοπούλου
Επεξεργασία ήχου – τεχνική επιμέλεια: Γιώργος Κωστόπουλος
Βασίλης Ρώτας (1889-1977) Γεννήθηκε στο Χιλιομόδι του νομού Κορινθίας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Συνιδρυτής της Φοιτητικής Συντροφιάς το 1910. Υπηρέτησε στους βαλκανικούς πολέμους ως Έφεδρος Αξιωματικός και κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου κλείστηκε στα στρατόπεδα του Γκαίρλιτς και του Βέρλ. Πολέμησε επίσης στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ενώ κατά τη διετία 1921-1922 υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία του Βερολίνου. Αποστρατεύτηκε το 1927 σε διαθεσιμότητα και με το βαθμό του συνταγματάρχη και από τότε αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία και το θέατρο. Βασικός συνεργάτης του περιοδικού του Κωστή Μπαστιά Ελληνικά Γράμματα και ιδρυτής του Λαϊκού Θεάτρου Αθηνών (1930-1937),κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οργάνωσε το Θεατρικό Σπουδαστήριο (στο οποίο δίδαξαν μεταξύ άλλων ο Μάρκος Αυγέρης, ο Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη και ο Μάνος Κατράκης) και το Θέατρο στο Βουνό (1944, με τη συνεργασία μελών της ΕΠΟΝ).
Πρωτοεμφανίστηκε το 1908 από τις σελίδες του Νουμά, ενώ άρθρα, χρονογραφήματα, κριτική θεάτρου και μαρτυρίες δημοσίευσε στον παράνομο τύπο, στα Καλλιτεχνικά Νέα, τα Ελεύθερα Νέα, τα Νεοελληνικά Γράμματα, τη Βραδυνή, την Πρωία, την Εστία και μεταπολεμικά (1961-1965) στο περιοδικό Θέατρο του Κ.Νίτσου και στο Λαϊκό Λόγο (1965-1967). Δημοσίευσε επίσης ποιήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα. Σημαντικό μεταφραστικό έργο του, τά Άπαντα του William Shakespeare, ενώ ιστορική έμεινε η μετάφρασή του από την κωμωδία του Αριστοφάνη Όρνιθες για την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν το 1961. Στο σύνολο του έργου του κυριαρχεί ο ιδιόμορφος δημοτικιστικός λόγος του, εμπνευσμένος από το δημοτικό τραγούδι και την λαϊκή ρομαντική κοσμοθεωρία, καθώς και από επιρροές του λαϊκού θεάτρου του Καραγκιόζη, της σαιξπηρικής δραματουργίας και του αρχαίου Ελληνικού δράματος. Σύντροφος του υπήρξε η διακεκριμένη συγγραφέας και αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, Βούλα Δαμιανάκου .Πέθανε στην Αθήνα.
Η Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη (1898- 1977) Γεννήθηκε στη Φουρνή Λασιθίου Υπηρέτησε ως δασκάλα στο Παρθεναγωγείο της, στην «Κυραπολίτισσα» και σε άλλα σχολεία του. Παράλληλα υπήρξε ποιήτρια, πεζογράφος και δοκιμιογράφος πολύχρονης πνευματικής δράσης, με συγγράμματα, διαλέξεις, ραδιοφωνικές εκπομπές, δημοσιεύσεις και μεταφράσεις από την ξένη λογοτεχνία.
Πρωτοεμφανίστηκε στα Νεοελληνικά Γράμματα με το ποίημα “Δασκάλα”, που δημοσιεύτηκε στην “Πνοή” του Λ. Μαυρίδη, και με μεταφράσεις από τη ρωσική Λογοτεχνία δημοσιευμένες στο Περιοδικό “Λόγος”.
Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσαν οι ποιητικές αναδημιουργίες μιας σειράς από τα «Πορτογαλικά Σονέτα» της Ελίζαμπεθ Μπάρεττ-Μπράουνιγκ που δημοσιεύθηκαν στη “Νέα Εστία” και άλλα λογοτεχνικά περιοδικά.
Γι’ αυτή την εργασία, ο ποιητής Κλ. Καρθαίος της αφιέρωσε ένα από τα καλύτερα ποιήματά του, που δημοσιεύθηκε στην “Πνευματική Ζωή” του Μελή Νικολαίδη.
Η πρώτη ποιητική συλλογή της “Ώρες Αγάπης”(1934) έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους κριτικούς και ιδιαίτερα από τον Κωστή Παλαμά.
Ασχολήθηκε και με την πεζογραφία και,με το παιδικό βιβλίο και το παιδικό θέατρο.
Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και η δεύτερη ποιητική συλλογή της “Της Νιότης και της Λευτεριάς” τιμήθηκε με το βραβείο της Εθνικής Αντίστασης το 1946.
Κατά τον Αλβανικό Πόλεμο, επιστρατευμένη από το Υπουργείο Παιδείας, δίδαξε από το Ραδιόφωνο το μάθημα της Έκθεσης σε όλα τα Ελληνόπουλα και πήρε εύφημο μνεία γι’ αυτό.
Από το 1928 ως την ημέρα του θανάτου της η παρουσία της στα Ελληνικά Γράμματα ήταν αδιάλειπτη και έμεινε γνωστή ως «Η Μεγάλη Κυρία των Ελληνικών Γραμμάτων».
Ηλίας Βενέζης (1904 – 1973) Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ηλία Μέλλου. Γεννήθηκε στις Κυδωνιές (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συνελήφθη από τα S.S. και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Απελευθερώθηκε μετά από εκκλήσεις του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής. Πέθανε στην Αθήνα μετά από πολύχρονη και επώδυνη ασθένεια. Υπήρξε Γραμματέας και διευθύνων σύμβουλος του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου (1950-1952),διευθυντής και πρόεδρος της καλλιτεχνικής επιτροπής του (1964-1967), ιδρυτικό μέλος της Ομάδας των Δώδεκα (1950), συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (1954-1966), πρόεδρος του κινηματογραφικού φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1963-1966) και αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης (1966-1970).Εκλέχτηκε επίσης μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1957), θέση από την οποία ανέπτυξε έντονη πολιτιστική δραστηριότητα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με δημοσιεύσεις διηγημάτων στο περιοδικό της Κωνσταντινούπολης «Ο Λόγος». Το 1927 βραβεύτηκε από το περιοδικό Νέα Εστία για το διήγημά του «Ο θάνατος» και αργότερα δημοσίευσε σε συνέχειες την πρώτη μορφή του εμπνευσμένου από την εμπειρία του στα τάγματα της Ανατολής έργου του, «Το νούμερο 31328», που εκδόθηκε το 1931. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Γαλήνη, Αιολική γη, Έξοδος και Ωκεανός, που κινούνται όλα, στο πλαίσιο του ντοκουμέντου, με σαφείς επιδράσεις από την ανθρωπιστική ιδεολογία του συγγραφέα.
Συντονιστείτε στο Τρίτο Πρόγραμμα!