«Το τέλος της αγάπης» – Ιάκωβος Στρούμσα
Στον «βιολιστή του Άουσβιτς», κατά κόσμον Ιάκωβο Στρούμσα, στον οποίο αναφέρεται το τραγούδι «Το τέλος της αγάπης» του Λέοναρντ Κοέν, είναι αφιερωμένη η εκπομπή «Αφύλαχτη Διάβαση», που μεταδίδεται το Σάββατο 24 Ιουνίου 2017 και ώρα 12:00-14:00 από το Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
Ο Στρούμσα φορτώνεται στα τρένα της σιωπής που εκκινούν από τον σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης στις 29 Απριλίου 1943. Πρώτος σταθμός, το στρατόπεδο Μπιρκενάου. Ο Στρούμσα φτάνει στις 8 Μαΐου και μένει εκεί μέχρι τις 8 Ιουνίου του 1943. Στο Μπιρκενάου θα εξοντώσουν την έγκυο γυναίκα του και τους γονείς του. Ο ίδιος γίνεται μέλος της ορχήστρας του στρατοπέδου, ενώ στιγματίζεται με το νούμερο 121097. Το ότι ήξερε να παίζει βιολί είναι αυτό που του σώζει κυριολεκτικά τη ζωή.
Στη γειτονική Τσεχία βρίσκεται η πόλη Τερεζίν, όχι πολύ μακριά από την Πράγα. Εκεί, ο ναζιστικός προπαγανδιστικός μηχανισμός θα χτίσει την «πόλη των Εβραίων», το Τερεζίενσταντ. Ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, που δεν διέφερε σε τίποτε από τα υπόλοιπα στρατόπεδα του θανάτου. Μόνο που σ’ αυτή την «πόλη», οι έγκλειστοι είναι καλλιτέχνες: συγγραφείς, μουσικοί, ηθοποιοί, ζωγράφοι… Ο Φύρερ και η ομάδα του Γκέμπελς προσπαθούν να πείσουν τη διεθνή κοινότητα και τον Ερυθρό Σταυρό ότι οι ναζί προστατεύουν τους Εβραίους καλλιτέχνες. Το Τερεζίενσταντ δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά ο προθάλαμος για το Άουσβιτς.
Καλεσμένοι στο στούντιο του Πρώτου Προγράμματος, ο λογοτέχνης-ερευνητής Χρήστος Τσανάκας και ο σκηνοθέτης Αντώνης Παπαδόπουλος. Μαζί και μία ομάδα παιδιών που πιάνουν το νήμα της ζωής του Ιάκωβου Στρούμσα από την αρχή.
Η αγάπη τελικά δεν πεθαίνει ποτέ και η ζωή μπορεί να ανθίσει, έστω και σαν αγριολούλουδο, στις στάχτες των στρατοπέδων του θανάτου.
Στην εκπομπή, ακούγονται αποσπάσματα από τα βιβλία του Θωμά Σίδερη: «Το αποτύπωμα της μνήμης» και «Τρένα της σιωπής».
Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης.
Αφηγήσεις: Άγης Γυφτόπουλος.
